Hulp, tips en informatie voor slachtoffers van stalking

Hulp, tips en informatie voor slachtoffers van stalking

Stalking is het structureel lastigvallen, dwangmatig achtervolgen en/of terroriseren van iemand om zo de controle te verwerven over die persoon. Een stalker speelt een psychologisch machtsspel met zijn slachtoffer. In 2020 gaf 6 procent van de 16‑plussers met een ex-partner aan in de afgelopen vijf jaar door hem of haar gestalkt te zijn en 2 procent was hier in de afgelopen 12 maanden slachtoffer van (omgerekend ongeveer 190 duizend personen). Dit blijkt uit cijfers van het CBS. Het stalken vindt vaak plaats in de vorm van het regelmatig ontvangen van berichtjes en mailtjes en telefoontjes van de ex-partner. Het komt helaas vaak voor dat de politie om wat voor reden dan ook geen of te laat actie onderneemt na een aangifte van stalking. Veel slachtoffers van stalking voelen zich niet gehoord en/of serieus genomen door de politie. Om die reden zijn er ook genoeg slachtoffers die niet eens de moeite nemen om aangifte te doen. Dit blijkt ook uit het promotieonderzoek van Suzan van der Aa over stalking in Nederland. Van der Aa bekeek ook de effectiviteit van het inhuren van particuliere onderzoeksbureaus en concludeerde dat particuliere rechercheonderzoeken bij stalking vaak effectief zijn. Ik ga u in dit artikel informatie geven over de strafbaarheid van stalking, vervolgens leg ik iets uit over de bewijsverzameling, geef ik tips voor slachtoffers en ik vertel wat voor hulp een particulier recherchebureau als A FONDO kan bieden voor slachtoffers van stalking. 

Stalking is een complex fenomeen, waarbij niet slechts sprake is van één strafbaar feit. Het is een reeks van handelingen die gezamenlijk onder de noemer ‘stalking’ kunnen worden gezien. De afzonderlijke handelingen zijn vaak niet strafbaar. Op zichzelf staand is er namelijk niets op tegen om iemand een brief te sturen, te bellen, cadeaus te sturen of te mailen. Het wordt pas ergerlijk en vervelend als dit gedrag ongewenst is en op regelmatige basis gebeurd.

Voorbeelden van stalking zijn:

  • ongewenste en op regelmatige basis krijgen van whatsapp-berichten, brieven, e-mails, telefoontjes;
  • opwachten, bespieden of achtervolgen van het slachtoffer;
  • bedreigingen (met geweld);
  • verspreiding van leugens of roddels in de vrienden- of familiekring van het slachtoffer;
  • beschadiging of vernieling van eigendommen van het slachtoffer;
  • bestellingen plaatsen op naam van het slachtoffer.

STRAFBAARHEID VAN STALKING

In Nederland is stalking (in juridische term belaging) strafbaar gesteld in artikel 285b van het Wetboek van Strafrecht. Het wetsartikel luidt als volgt:

  1. Hij, die wederrechtelijk stelselmatig opzettelijk inbreuk maakt op eens anders persoonlijke levenssfeer met het oogmerk die ander te dwingen iets te doen, niet te doen of te dulden dan wel vrees aan te jagen wordt, als schuldig aan belaging, gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of een geldboete van de vierde categorie.
  2. Vervolging vindt niet plaats dan op klacht van hem tegen wie het misdrijf is begaan.

Om duidelijk te krijgen wanneer er precies aan alle vereisten van bovenstaand artikel is voldaan, ga ik de bestanddelen van de delictsomschrijving een voor een bespreken.

Wederrechtelijk

Dit is het onrechtmatige gedrag jegens het slachtoffer waartegen het strafrecht kan optreden. De dader heeft in dit geval niet het recht, de bevoegdheid of de toestemming om het slachtoffer lastig te vallen.

Stelselmatig

Uit vaste jurisprudentie van de Hoge Raad volgt dat de duur, de aard, de frequentie en de intensiteit van de gedragingen, alsmede de omstandigheden waaronder deze hebben plaatsgevonden en de invloed daarvan op het persoonlijk leven en de persoonlijke vrijheid van het slachtoffer, relevante factoren zijn bij de vraag of sprake is van een stelselmatige inbreuk op de persoonlijke levenssfeer. Het gaat voornamelijk om de planmatigheid waarmee de inbreuken worden gepleegd en om de samenhang van bovengenoemde elementen. Het slechts drie keer in één week naar een slachtoffer bellen, kan zeer zeker onder belaging vallen als de telefoontjes qua tijdstip, plaats, inhoud en frequentie zo doelgericht en planmatig gepleegd worden dat het slachtoffer erg angstig wordt of onder grote druk komt te staan. 

Opzettelijk

De stalker heeft willens en wetens het slachtoffer lastiggevallen. Dit is een bewuste keuze. Om strafrechtelijk aansprakelijk te zijn behoeft de stalker niet te hebben geweten dat wat hij deed ook strafbaar/wederrechtelijk was. Het bewijs van opzet wordt uit de objectief waarneembare omstandigheden afgeleid.

Inbreuk op persoonlijke levenssfeer

In artikel 10 van de Grondwet is opgenomen dat een ieder recht heeft op eerbiediging van zijn persoonlijke levenssfeer. Dit betekent dat iedereen recht heeft op privacy, zodat een ieder dingen kan doen zonder dat de buitenwereld daar inbreuk op maakt of weet van heeft. De Van Dale omschrijft privacy als “de persoonlijke vrijheid, het ongehinderd, alleen, in eigen kring of met een partner ergens kunnen vertoeven; gelegenheid om zich af te zonderen, om storende invloeden van de buitenwereld te ontgaan, een toestand waarin een mens er zeker van is dat zonder zijn toestemming zo weinig mogelijk andere mensen zich op zijn terrein zullen begeven.” Het gaat om de bescherming van persoonsgegevens, de bescherming van familie- en gezinsleven, de bescherming van het eigen lichaam, van de eigen woning en het recht vertrouwelijk te communiceren.

Oogmerk iemand te dwingen iets te doen etc.

Vereist is dat de stalker met zijn gedragingen het slachtoffer doelbewust tot iets (bijvoorbeeld contact) wil dwingen of het slachtoffer vrees wil aanjagen. Oogmerk is aanwezig als de stalker de gedraging zou hebben nagelaten, indien hij ervan overtuigd was dat het (beoogde) gevolg niet zou intreden.

Klachtdelict

Stalking is een klachtdelict. Dit betekent dat het Openbaar Ministerie niet zelf een verdachte van stalking mag vervolgen en de politie dus ook geen onderzoek mag starten. De stalker kan alleen vervolgd worden als het slachtoffer bij de aangifte uitdrukkelijk heeft aangegeven strafrechtelijke vervolging te wensen. Het vereiste van een klacht tot vervolging strekt ertoe dat het persoonlijk belang van het slachtoffer om niet te worden geconfronteerd met eventuele negatieve gevolgen van strafvervolging, prevaleert boven het algemene belang van strafvervolging.

BEWIJS VERZAMELEN

Het allerbelangrijkste om een eventuele vervolging van de stalker mogelijk te maken is de bewijsverzameling. U kunt daar als slachtoffer heel goed uw steentje aan bij dragen. Ik raad u daarom aan een dagboek bij te houden waarin u alle contactpogingen van de stalker documenteert en bewaart. Maak bijvoorbeeld een Excel document waarin u aangeeft wat er op welke datum is gebeurd. Daarin kan u ook verwerken wie getuigen zijn geweest van de gedragingen van de stalker. Maak vervolgens een mapje op uw computer waarin u alle berichten, bestanden foto’s en/of video’s kunt opslaan. Op uw telefoon kan u bij uw afbeeldingen ook een apart mapje maken waarin u screenshots kunt zetten van bijvoorbeeld alle keren dat u bent gebeld. Lees hier hoe u dit kunt doen op uw telefoon. Meer tips over het verzamelen van digitaal bewijs kunt u hier vinden.

OVERIGE TIPS VOOR SLACHTOFFERS VAN STALKING

  • Geef de stalker (als u weet wie het is) eenmaal, het liefst per aangetekende brief, kort en duidelijk aan dat het gedrag ongewenst is;
  • Verder kunt u het best elke vorm van contact met de stalker vermijden. Reageer dus niet op telefoontjes, berichtjes etc. Dit zal de obsessie van de stalker alleen maar voeden;
  • Zoek steun bij goede vrienden, familie en collega’s en informeer hen over de stalker en vraag ze om niet op hem in te gaan als hij contact zoekt;
  • Als de stalker een bekende van u is, bijvoorbeeld uw ex-partner, zorg er dan voor dat al uw wachtwoorden van uw persoonlijke accounts zijn gewijzigd zodat deze persoon daar geen toegang tot heeft. Een wachtwoordmanager maakt wachtwoordbeheer veilig en gemakkelijk. Het helpt u namelijk om elk uniek wachtwoord voor elke website te onthouden. Daarbij genereert het ook automatisch een sterk wachtwoord voor nieuwe accounts. Stalkers weten vaak wachtwoorden van een slachtoffer, of kunnen inbreken omdat deze te makkelijk zijn. Op deze website kunt u alles lezen omtrent wachtwoordmanagers en sterke wachtwoorden;
  • Check wat voor informatie er over uzelf te vinden is op internet en verzoek eventueel bepaalde websites om (gevoelige) gegevens van u te verwijderen;
  • Probeer niet teveel persoonlijke informatie te delen op Social Media. De stalker kan zo gemakkelijk aan informatie komen waar hij op in kan spelen.

AANGIFTE BIJ DE POLITIE

Als u stelselmatig wordt gestalkt of lastiggevallen, doe dan altijd aangifte bij de politie. Politieambtenaren zijn wettelijk verplicht om een aangifte van een strafbaar feit op te nemen. Ook als de politie twijfelt aan de strafbaarheid van het feit dan moeten zij de aangifte opnemen als het slachtoffer dit verzoekt. Daarnaast hebben slachtoffers het recht om advies te krijgen over welke preventiemaatregelen zelf of door de politie kunnen worden genomen. Het verschilt per regio welke hulp of bescherming de politie kan bieden. Er zijn regio’s die speciale programma’s hebben voor slachtoffers van stalking. In andere regio’s wordt er volstaan met algemene maatregelen waarbij er bijvoorbeeld een speciale vermelding wordt opgenomen in de meldkamer, zodat bij een melding van het slachtoffer de politie snel op de hoogte is van de ernst van de situatie.

WAT KAN A FONDO RECHERCHEONDERZOEK VOOR SLACHTOFFERS VAN STALKING BETEKENEN?

Een recherchebureau als A FONDO kan in de volgende gevallen hulp bieden voor slachtoffers van stalking:

  • Als u denkt nog niet genoeg bewijs te hebben of als u niet weet hoe u het beste bewijs kunt verzamelen voor een onderbouwd dossier waarmee u naar de politie kunt gaan, dan kan A FONDO u helpen om extra bewijs te verzamelen om uw dossier completer te maken. Indien de dader nog niet bekend is, kan A FONDO ook onderzoek doen om de dader op te sporen. Dit versterkt uw aangifte en geeft de politie meer mogelijkheden om tot vervolging over te gaan (als het slachtoffer dit wenst);
  • Het kan helaas ook voorkomen dat de politie ondanks uw aangifte geen actie onderneemt omdat er te weinig bewijs is of aanknopingspunten zijn. Ook dan is het dus zinvol om een particulier onderzoeksbureau in te schakelen om u te helpen bewijs te verzamelen;
  • In sommige gevallen wenst het slachtoffer geen betrokkenheid van de politie. Wij kunnen dan zonder dat de stalker daar meteen van op de hoogte wordt gesteld ‘onder de radar’ onderzoeken doen. Het slachtoffer altijd nog aan het einde van een onderzoek beslissen of hij of zij aangifte wil doen. De onderzochte persoon moet uiteindelijk wel door ons op de hoogte worden gesteld van het onderzoek;
  • Op verzoek van het slachtoffer kunnen wij in gesprek gaan met de stalker. Uit de praktijk blijkt dat stalkers in 50% van de gevallen na een dergelijk gesprek stoppen met stalken. Gaat de stalker toch door na dit gesprek, dan loopt hij nog meer risico om te worden vervolgd als er aangifte tegen hem wordt gedaan;
  • Om u veiliger te voelen en angst weg te nemen kan A FONDO u helpen om veiligheidsmaatregelen te nemen. Zoals bijvoorbeeld het ophangen van camera’s of een alarmsysteem. Daarnaast kunnen wij beoordelen of het zinvol is om een contact- en/of straatverbod aan te vragen en kunnen wij je vervolgens doorverwijzen naar een goede advocaat.

Bent u of kent u iemand die slachtoffer is van stalking? Neem dan contact op met mij. Ik kan u helpen bewijs te verzamelen, onderzoek te doen om uw dossier te onderbouwen en om eventueel de stalker te laten stoppen. Daarnaast kan ik u ontlasten door het contact met de politie over te nemen.

***

BRONNEN

https://www.wodc.nl/binaries/on1998-1_Samenvatting_tcm28-78885.pdf

https://www.huiselijkgeweld.nl/dossiers/stalking

https://www.huiselijkgeweld.nl/doc/politie/Gelderland_Zuid%20Stappenplan%20aanpak%20stalking.pdf

https://www.huiselijkgeweld.nl/doc/publicaties/als_u_wordt_gestalkt_maart_2009.pdf

https://www.huiselijkgeweld.nl/doc/publicaties/kruijer_2014_Stalking_Blauw_10_5_p_44-45-46.pdf

https://www.politie.nl/themas/stalking.html

http://www.justitia.nl/stalking.html

https://pure.uvt.nl/portal/files/6874781/aa_stalking_11_06_2010_embargo_tot_11_06_2015.pdf

Hoge Raad 22 maart 2011, LJN: BP0096

http://www.juridischkennisportaal.nl/wiki/strafrecht/stalking-belaging-/kortdurende-inbreuk-persoonlijke-levenssfeer-toch-voldoende-voor-belaging.htm