Het bewijsrecht in civiele procedures

Het bewijsrecht in civiele procedures

Zonder toestemming e-mails uit de mailbox van je ex-partner halen en als bewijs tegen hem gebruiken in een alimentatieprocedure. Mag dat wel? Is dat geen onrechtmatig verkregen bewijs? Het bewijsrecht in civiele procedures bepaalt de wijze waarop in gerechtelijke procedures bewijs kan worden geleverd en de toelaatbaarheid en waardering van dat bewijs. Ik bespreek in dit artikel alleen het bewijsrecht in civiele procedures, dat zijn procedures tussen burgers onderling (particulieren of bedrijven). In het publieke recht is het bewijsrecht iets anders geregeld omdat daarbij de overheid tegenover de burger staat (strafrecht en bestuursrecht).

VRIJE BEWIJSLEER

Het Nederlandse civiele recht is er op gericht om bindende uitspraken te doen in juridische geschillen tussen partijen en  streeft er tevens naar om recht te spreken op basis van de werkelijke feiten. Tenzij uit de wet anders voortvloeit, mag de rechter slechts die feiten en bewijsmiddelen aan zijn beslissing ten grondslag leggen, die in het geding aan hem ter kennis zijn gekomen. Bewijsmiddelen die door de ene partij zijn ingebracht en die door de wederpartij niet of niet voldoende zijn betwist, moet de rechter als vaststaand beschouwen. De bewijsmiddelen worden overeenkomstig het beginsel van partijautonomie aangeleverd door procespartijen. Volgens dit beginsel bepalen de procespartijen de aard en omvang van het geding, wat onder meer betekent dat particulieren zelf verantwoordelijk zijn voor het aandragen van bewijsmateriaal. De bewijsgaring is in beginsel niet aan regels gebonden en het staat de burger vrij om op elk mogelijke wijze bewijs te verzamelen en aan te dragen. De waardering van het bewijs is aan het oordeel van de rechter overgelaten, tenzij de wet anders bepaalt (artikel 152 Burgerlijke Rechtsvordering).

ONRECHTMATIG VERKREGEN BEWIJS VAAK TOELAATBAAR !

De formulering van bovengenoemd wetsartikel schrijft niet voor welk rechtsgevolg moet worden verbonden aan onrechtmatig verkregen bewijs. Om dit toe te lichten, geef ik het volgende voorbeeld uit de rechtspraak.

Het betreft een alimentatieprocedure. De vrouw in kwestie heeft zich na de breuk met haar ex-partner toegang verschaft tot zijn privé e-mailaccount. Zodoende heeft zij kennis kunnen nemen van onder andere de vertrouwelijke correspondentie van haar ex-partner met zijn advocaat en met zijn accountant. Uit deze e-mails bleek volgens de vrouw dat hij in de procedure bewust een onjuist beeld heeft gegeven van zijn inkomen, om zo onder zijn alimentatieverplichting uit te komen. De vrouw wil deze correspondentie als bewijsstukken in de procedure brengen. Volgens de man waren de e-mails onrechtmatig verkregen omdat hij de vrouw nooit toegang heeft gegeven tot zijn e-mail account, welke overigens ook beveiligd was met een wachtwoord.

De rechtbank is, gelet op de stellingen van partijen over en weer, van oordeel dat de vrouw bewijsmateriaal heeft verkregen op een wijze die een inbreuk vormt op het beschermde recht op privacy van de man. Of deze bewijsverkrijging door de vrouw onder omstandigheden van dit geval onrechtmatig is, hetgeen door de vrouw gemotiveerd is betwist, kan echter volgens de rechtbank in het midden blijven. Ook indien dat wel zo is, kunnen de e-mails als bewijs worden toegelaten. De Hoge Raad heeft immers al diverse keren geoordeeld dat het algemene maatschappelijke belang dat de waarheid in rechte aan het licht komt, alsmede het belang dat partijen erbij hebben hun stellingen in rechte aannemelijk te kunnen maken, zwaarder wegen dan het belang van uitsluiting van bewijs. Slechts indien sprake is van bijkomende omstandigheden, is uitsluiting van dat bewijs gerechtvaardigd. Dergelijke bijkomende omstandigheden heeft de man niet gesteld.

Uit het voorgaande volgt dat in een civiele procedure niet spoedig zal worden aangenomen dat sprake is van onrechtmatig verkregen bewijs en zelfs indien daarvan sprake is, brengt dit nog niet automatisch met zich mee dat het bewijsmiddel moet worden uitgesloten.

LET OP!

Dat bewijs toelaatbaar is, betekent nog niet zonder meer dat de manier waarop het wordt verkregen niet onrechtmatig is. Een inbreuk op het beschermde recht op privacy levert in beginsel een onrechtmatige daad op, tenzij er sprake is van een rechtvaardigingsgrond. Bij afwezigheid van een rechtvaardigingsgrond, moet de met die inbreuk verkregen bewijsmiddelen als onrechtmatig worden aangemerkt, waarbij de wederpartij schadevergoeding zou kunnen eisen. Het zou zelfs voor kunnen komen dat de manier waarop bewijs wordt verkregen, strafbaar is. Het is dus belangrijk om goed op te letten bij het verzamelen van bewijs.

TOT SLOT

In bovengenoemd voorbeeld van een alimentatieprocedure is de vrouw in kwestie op een vrij gemakkelijke manier aan haar bewijs gekomen. Dat is helaas meestal niet het geval. Het is lastig om daadwerkelijk aan geschikt bewijs te komen. Want waar moet je beginnen en hoe moet je dat precies aanpakken? Daar komen wij als particulier recherchebureau om de hoek kijken. Waarom? Omdat wij kunnen helpen met het verzamelen van bruikbaar bewijs in dergelijke procedures. Is het niet handig om te weten wie je kan benaderen als je er zelf niet uit komt? Deze rechercheonderzoeken kunnen te allen tijde uitgevoerd worden en staan niet in de weg aan de werkzaamheden die een advocaat voor je doet in de procedure. In een volgende blog zal ik nader toelichten op welke manier wij bewijsmiddelen kunnen verzamelen in een alimentatieprocedure.

Bedankt voor het lezen van dit artikel en tot de volgende!

***

BRONNEN

Negende afdeling. Bewijs. Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv).

Artikel 8 van het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM).

Rechtbank Noord-Holland, 16 september 2015. (ECLI:NL:RBNHO:2015:7802)

Rechtbank Midden-Nederland, 18 november 2015. (ECLI:NL:RBMNE:2015:7829)

Hoge Raad, 18 april 2014. (ECLI:NL:HR:2014:942)

P.C.M. Kemp (2014), Annotatie ‘onrechtmatig verkregen bewijs’. JIN, Banning Advocaten.

Naoual Chedra (2015), ‘Snuffelen in privé e-mail ex-partner onrechtmatig verkregen bewijs’.  Nieuwsbericht Holla Advocaten.

R. van Ewijk (2015), ‘Onrechtmatig verkregen bewijs in civiele zaak: geldig?’ AMS Advocaten.

B.G.N. Gubbels, Handleiding ‘Bewijs in civiele rechtszaken’. Wet & Recht.

‘Onrechtmatig verkregen bewijs in een civiele procedure’. ATM Advocaten.